Wat is Linux?

Linux is een besturingssysteem voor computers, telefoons en allerlei apparaten. Het zorgt voor communicatie tussen apparaten (toetsenbord, muis, monitor) en de hardware van de computer, zoals de processor, het geheugen en de harde schijf. Het regelt welke programma's er draaien, en hoe ze het geheugen en de processor van de computer mogen gebruiken.

1. Wat is een besturingssysteem (OS)?

Denk aan je telefoon of laptop. Wat zorgt ervoor dat je apps kunt gebruiken, kunt internetten en überhaupt dingen kunt doen? Dat is het besturingssysteem. Het is de basis waar alles op draait.

• Windows: Dit is het OS dat de meeste mensen gebruiken op hun laptops en desktops. Gemaakt door Microsoft.
• macOS: Dit is het OS voor Apple-computers (iMacs, MacBooks).
• Android: Dit is het OS voor de meeste smartphones en tablets. Gemaakt door Google.
• iOS: Dit is het OS voor iPhones en iPads. Gemaakt door Apple.

Het OS beheert je hardware (scherm, toetsenbord, opslag, enz.) en biedt een platform waarop applicaties kunnen draaien.

2. Dus, wat is Linux? (Het kernidee)

Linux is eigenlijk niet één ding. Het is een beetje verwarrend, dus laten we het stap voor stap bekijken:

• De Linux-kernel: Dit is het hart van wat we "Linux" noemen. Zie het als de motor die de hardware aanstuurt. Het werd begin jaren ’90 geschreven door Linus Torvalds. Hij bracht de code uit en sindsdien werken veel mensen eraan mee en verbeteren het voortdurend. Het is open source (daarover zo meer).
• Distributies (Distro’s): Hier wordt het wat ingewikkelder. De Linux-kernel op zichzelf is niet erg bruikbaar. Het heeft een heleboel extra onderdelen nodig om een compleet besturingssysteem te zijn. Denk hierbij aan:
  • Desktopomgeving: (Dit bepaalt de look & feel van je OS – iconen, menu’s, vensters, enz.) Voorbeelden: GNOME, KDE, XFCE.
  • Systeemhulpmiddelen: Tools om bestanden te beheren, verbinding te maken met internet, enz.
  • Applicaties: Webbrowsers, kantoorpakketten, games – alles wat je gebruikt.

Deze combinatie van kernel, desktopomgeving, hulpprogramma’s en applicaties noemen we Linux-distributies, of kortweg “distro’s”. Ze nemen de kernel en voegen alles toe wat nodig is om er een bruikbaar systeem van te maken.

Vergelijk het zo: De Linux-kernel is de motor van een auto. Een Linux-distro is de complete auto – met motor, carrosserie, wielen, stuur, interieur en alles wat erbij hoort.

3. Belangrijkste kenmerken & waarom mensen het gebruiken

• Open Source: Dit is enorm belangrijk. De code is publiek beschikbaar, wat betekent dat iedereen hem kan bekijken, aanpassen en verspreiden. Dit zorgt voor:
  • Community-gedreven ontwikkeling: Een enorme gemeenschap van ontwikkelaars die het voortdurend verbeteren.
  • Aanpasbaarheid: Je kunt bijna alles naar wens aanpassen.
  • Geen kosten (meestal): De meeste distro’s zijn gratis te downloaden en te gebruiken. (Sommige bedrijven bieden betaalde ondersteuning of enterprise-versies aan).
• Beveiliging: Wordt over het algemeen veiliger beschouwd dan Windows of macOS. Doordat de code open is, kunnen kwetsbaarheden sneller worden gevonden en opgelost.
• Stabiliteit: Veel Linux-systemen zijn extreem stabiel en kunnen jarenlang draaien zonder te crashen.
• Prestaties: Draait vaak goed op oudere of minder krachtige hardware.
• Flexibiliteit: Kan gebruikt worden voor alles: van servers en embedded systemen (zoals in je slimme koelkast) tot desktops en laptops.
• Privacy: Wordt vaak gezien als respectvoller voor je privacy dan propriëtaire OS’en.

4. Waar je Linux waarschijnlijk al bent tegengekomen

• Android: Klopt! Het Android-besturingssysteem op je telefoon is gebaseerd op de Linux-kernel.
• Auto navigatie: Een TomTom draait op Linux met daarop een grafische interface om het apparaat te bedienen.
• Servers: Een enorm deel van het internet draait op Linux-servers. Websites, cloud-diensten en meer.
• Gaming: Linux-gaming is de laatste jaren sterk verbeterd dankzij projecten zoals Proton (van Valve, gebruikt in Steam).
• Raspberry Pi: De Raspberry Pi, een populaire mini-computer voor hobbyisten, draait vaak op Linux.
• Internet Router: Veel routers en modems van providers draaien intern op Linux.
• TV box of mediaspeler: Apparaten zoals Android TV-boxen of mediaspelers gebruiken vaak een Linux-variant als basis.

5. Moet jij het proberen?

Zeker! Het is minder eng dan het lijkt.

• Virtuele machine: De makkelijkste manier om het uit te proberen is door een Linux-distro in een "virtuele machine" te installeren op je bestaande Windows- of macOS-systeem. (Software zoals VirtualBox of VMware Player maakt dit eenvoudig). Zo kun je experimenteren zonder je hoofd-OS te beïnvloeden.
• Dual Boot: Je kunt Linux ook naast je bestaande OS installeren en bij het opstarten kiezen.
• Live USB: Veel distro’s kun je direct vanaf een USB-stick draaien zonder iets te installeren.

Samenvatting (TL;DR):

• Linux is de kernel – de kernmotor.
• Distro’s zijn complete besturingssystemen die rondom de Linux-kernel zijn gebouwd.
• Het is open source, aanpasbaar, veilig en meestal gratis.